Mijn naam is Rick Kamphorst, ik ben 29 jaar en woon in Amsterdam. Ik werk als Projectleider Bouw & Circulaire Economie bij FSC Nederland. Nadat ik een paar jaar commerciële functies in de houtsector had vervuld, wilde ik me graag richten op de duurzaamheidskant van deze branche. Dit bracht me bij FSC.

Waar iedereen FSC natuurlijk kent van het keurmerk voor duurzaam bosbeheer, houd ik me juist bezig met een andere pijler van onze strategie: méér hout in de bouw. Mijn werk bestaat vooral uit het promoten van biobased bouwmateriaal in de materiaaldiscussie van de circulaire economie.

Een grootschalige toepassing van hout in de Nederlandse bouw is hard nodig, willen we onze circulaire ambities én onze milieu- en klimaatdoelstellingen realiseren. De potentie is enorm; consequente toepassing van hout kan leiden tot meer dan 40 procent CO2-reductie in nieuwbouw.

Naar 100 procent circulaire bouw in 2050
40 procent van de milieubelasting in Nederland wordt veroorzaakt door de bouw, met name door de toepassing van ‘fossiele’ materialen als metalen en beton. Veranderingen in deze sector zijn hard nodig. In het Rijksbrede programma ‘Nederland Circulair in 2050’ zijn daarom doelstellingen geformuleerd om de materiaalimpact in de bouw te verlagen: 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen in 2030 en 100 procent circulariteit in 2050. Door meer gebruik van hout als bouwmateriaal heeft deze doelstelling een reële kans van slagen.

‘Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) heeft een schatting gemaakt dat tot 2030 maar een derde van het benodigde bouwmateriaal kan worden vervuld met grondstoffen uit reststromen. Duurzaam beheerde biobased bronnen – zoals houtproductiebossen – vormen dus een essentiële schakel om tot een circulaire bouweconomie te komen.’

                                                                                                                      NIBE, juni 2019

CO2-uitstoot verminderen
In het Nederlandse klimaatakkoord is afgesproken dat de bebouwde omgeving zijn CO2-uitstoot met 3,4 megaton moet verminderen. In een houten CLT (Cross Laminated Timber) woning wordt gemiddeld 25 ton CO2 opgeslagen. Wanneer je dit wegzet tegen de woningbouwopgave van één miljoen nieuwe woningen binnen 10 jaar, kun je in theorie circa 25 megaton CO2 opslaan in deze woningen. En dan hebben we het nog niet eens over de grote hoeveelheid CO2 die wordt vermeden door andere vervuilende materialen níet te gebruiken. Voorwaarde is wel dat het toe te passen hout afkomstig is uit goed beheerde bossen.

Ontbossing tegengaan
Hier ligt meteen een tweede kans: een toenemend gebruik van gecertificeerd hout leidt tot een groter areaal duurzaam beheerd bos. Dit maakt FSC-bosbeheer een belangrijk instrument in de strijd tegen wereldwijde ontbossing en klimaatverandering. Er is voldoende aanbod van hout om in een stijgende vraag te voldoen. Bovendien kent hout door haar eigenschappen veel mogelijkheden voor hergebruik en recycling, die nog niet altijd worden benut.

Hout als circulair materiaal
Hout is – als onderdeel van de biologische kringloop – van nature een circulair materiaal. Het is hernieuwbaar en daardoor, mits verantwoord geoogst, een onuitputtelijke grondstof. Dit in tegenstelling tot bouwmaterialen als beton, kunststof en metalen. Deze worden namelijk geproduceerd uit primaire grondstoffen die in voorraad eindig zijn. Bovendien heeft hout een sterke positie in de technische kringloop. Eigenschappen als laag gewicht en hoge bewerkbaarheid geven hout talloze mogelijkheden voor hergebruik. Bij hout is normaliter geen milieu- of klimaatbelastende bewerking nodig voor de omvorming tot een nieuw product.

Milieu-impact leidend binnen circulaire bouw
Binnen circulair bouwen moet de keuze van materialen gebaseerd zijn op alle relevante milieueffecten. Het is niet wenselijk de circulariteit van een materiaal te beoordelen op algemene terminologie als ‘recyclebaarheid’ of ‘levensduur’. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat hout een zeer sterke positie heeft als (circulair) bouwmateriaal, juist omdat het heel gunstig scoort op milieuaspecten (MKI’s), in het bijzonder op klimaatimpact.

Heeft hout de toekomst?
Ik ben van mening dat het een utopie is – of zelfs niet wenselijk is – om vanaf nu alles in hout te bouwen. Uiteindelijk hebben andere materialen als beton, metalen en kunststof ook hun unieke eigenschappen. Ik ben van mening dat men het juiste materiaal op de juiste plaats moet gebruiken. Maar laten we dit wel op een eerlijke manier doen en niet terugvallen in traditionele sentimenten. Argumenten als ‘hout moet zich eerst maar eens bewijzen’ en ‘het is technisch heel ingewikkeld’ zijn wat mij betreft niet van deze tijd. Het is wél duidelijk dat houtbouw de wind mee heeft. Het besef bij bouwbedrijven en ontwikkelaars dat we in een materiaalrevolutie zitten, uit zich ook in de ontwikkeling van allerlei circulaire woningconcepten. Basismateriaal in deze concepten is niet geheel toevallig vaak hout.

The New Builders
Ruim anderhalf jaar geleden raakte ik betrokken bij The New Builders. Ik vind de Activate-meetings over het algemeen erg informatief en ik hecht vooral waarde aan het sparren over ideeën. Het helpt dat je jouw mede-New Builders je werkzaamheden en gedachtegang kunt voorleggen. Een voorbeeld: ik focus me vooral op de materiaalkant van de circulaire economie en verlies hierdoor de menselijke aspecten soms uit het oog. Terwijl de menselijke factor juist een van de redenen is dat we met zijn allen richting een circulaire economie aan het werken zijn. Gelukkig werd ik daar door mijn mede-New Builders weer even aan herinnerd.